Deze opdracht is een onderdeel van De Geo, deel 3hv en deel 3vwo. Het is een keuzemenu dat hoort bij hoofdstuk 5, Het Nederlandse landschap. Ook leerlingen die niet De Geo gebruiken kunnen aan de slag met Hoog en droog. De opdracht is afgeleid van de lesmodule ‘Hoog en Droog?’ en is herschreven voor 3HAVO en 3VWO.

Tip: download en print het werkblad.

Werken met EduGIS

We gaan er ervan uit dat je al eerder met EduGIS gewerkt hebt. Als je niet meer precies weet hoe het werkt, ga dan in de menubalk naar ‘Lesmateriaal’ en klik op ‘Basiscursus: kennismaking EduGIS’. Loop de stappen nog eens snel door.

Water in de Randstad

Je gaat onderzoeken of Nederland goed beveiligd is tegen overstromingen. Je begint in de Randstad en zoomt dan in op Amsterdam.
1
Zet een markeringspunt bij de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht.
( Zoek één voor één de plaatsnamen)
2
Zoom uit tot je de vier steden ziet liggen.

Hoogteligging van de Randstad

3
Zet de kaartlaag Hoogte > Hoogte t.o.v. NAP aan.
4
Beschrijf de hoogteligging van de steden en het gebied ertussen.
5
Hoe komt het dat de steden zelf wat hoger liggen dan de omringende gebieden?

Amsterdam en Schiphol

6
Zoom in op Amsterdam. Zorg dat ook de luchthaven Schiphol zichtbaar is. (Gebruik de kaartlaag Topografie).
Welk verschil in hoogteligging is er tussen Schiphol en Amsterdam?

Overstroming

Gebruik de kaartlagen in het onderdeel Overstromingen.
7
a Wat gebeurt er als de dijken rond Amsterdam breken bij de huidige zeespiegel?
b Bij welke zeespiegelstijging gaat Amsterdam grotendeels kopje onder?

Dijkring

Gelukkig is een overstroming niet zo heel waarschijnlijk. Amsterdam en omstreken zijn beveiligd door dijken.
8
a Welk veiligheidsniveau geldt in Amsterdam? Bekijk dat via Water > Dijkringen  (haal eerst de ingeschakelde kaartlagen weg, behalve de topografie).
b Zoom uit naar het niveau van de vier grote steden. Zoom verder uit en vergelijk de Randstad met de rest van Nederland.

Schade door overstroming

Gebruik in het onderdeel Overstromingsschade de kaartlaag Schade per dijkring 2010.
9 Stel dat de dijken breken.
a Wat is dan de schade in de Randstad?
b Hoe verhoudt die schade zich tot de rest van het land?
c Zoek twee kaarten waarmee je kunt aantonen waarom die schade zo hoog is. Geef een toelichting op je antwoord.

Het rivierengebied

Klik eerst alle kaarten weg (behalve topografie).
Je gaat nu naar het rivierengebied.
10
Zet een markeringspunt bij Tiel. Zoom uit tot je Nijmegen en Gorinchem ziet. Zorg dat Tiel ongeveer midden in de kaart ligt.
11
Welke drie grote rivieren staan op de kaart van noord naar zuid?
12
Hoe hoog ligt het rivierengebied?
13
Loopt het gebied bij het huidige zeespiegelniveau onder als de rivierdijken doorbreken?

Rivierengebied en Randstad

14
Zet de kaartlaag Water > Dijkringen aan.
a Welk beschermingsniveau is er?
b Welk verschil is er met de Randstad?
c Hoe groot is de overstromingsschade in het rivierengebied?  Zie Overstromingsschade > Schade per dijkring (2010)

Opdracht 14 vervolg

d Hoe verhoudt die schade zich tot die in de Randstad? (uitzoomen!)
e In de Randstad heb je met twee kaarten aangetoond waarom de schade zo hoog is. Pas die kaartlagen ook toe op het rivierengebied. Vind je dan het beschermingsniveau acceptabel? (betrek je antwoord over de Randstad erbij; zie opgave 9).

Help, overstroming

Stel dat de dijken breken. Is er dan wel genoeg tijd om weg te komen? Klik hier om een dijkdoorbraak volgen.
15
a Hoeveel tijd is er om Tiel te evacueren?
b Waardoor blijft Leerdam gespaard?
c Waarom lopen Gendt, Angeren en stadswijken in Arnhem-Zuid niet onder? Gebruik een kaartlaag van Edugis om je antwoord toe te lichten.

Lelystad verdrinkt

16
Met de kaartlaag Overstromingen > Overstromingssnelheid Lelystad kun je zien hoe snel de polder daar onder water komt.
a Hoe snel staat de droogmakerij voor meer dan 80% onder water?
b Vergelijk de overstromingssnelheid met het rivierengebied uit de vorige opdracht (het gebied tussen Gorinchem en Arnhem). Waar gaat het sneller?
c Vergelijk de overstromingsschade in Flevoland met die in het rivierengebied (gebruik hierbij ook de informatieknop).

Water tijdelijk opslaan

Er worden veel maatregelen genomen om Nederland beter tegen wateroverlast te beschermen. Een belangrijk middel is de aanwijzing van gebieden waar water tijdelijk kan worden opgeslagen. Met de kaartlaag Nieuwe kaart Nederland > Nieuwe Kaart - Water kun je op zoek naar zulke gebieden langs de grote rivieren.
17
Langs welke rivier liggen de meeste projecten?

18
Zoom in op Giesbeek. Zet de ondoorzichtigheid van de Nieuwe Kaart op 40%.
a Welk bodemgebruik is er nu?
b Staan er veel woningen?
c Is het een geschikte plek om tijdelijk water te bergen?